Οικολογικές ανησυχίες

(Περιοδικό ne.o. - Τεύχος 78 - Ιανουάριος 2008)
Από τη στήλη αυτή έχουμε πολλές φορές αναφερθεί στην παραποίηση της πραγματικότητας από τα μέσα ενημέρωσης. Η ζοφερή εικόνα της ακρίβειας, των χαμηλοσυνταξιούχων, των νέων που δεν έχουν μέλλον στην κοινωνική ασφάλιση, από τη μία. Η χλιδάτη ζωή των επωνύμων, οι πάσης φύσεως "αγορές του αιώνα" που πλέον γίνονται τόσο συχνά που ο χαρακτηρισμός τους ως τέτοιες είναι κοινοτοπία, ο γενικευμένος παραλογισμός στη διαχείριση του δημόσιου πλούτου, από την άλλη. Στο μέσο σωρεία επικοινωνιακών σκουπιδιών που προσβάλλουν τη λογική, την αισθητική και το συναίσθημα όσων ακόμη δεν παραιτήθηκαν. Κάπου στο βάθος, ως φόντο για όλα αυτά, η καταστροφή του πλανήτη, η οποία εμφανίζεται να είναι "απλά" άλλο ένα δράμα δίπλα στο δράμα του κάθε είδους φτωχού, δράμα που κανείς δεν προσπαθεί να αναδείξει με τον τρόπο που οι τηλε-κυράδες αναδεικνύουν τις "ανθρώπινες ιστορίες" της διπλανής πόρτας.

Ισως ο όρος "παραποίηση της πραγματικότητας" να είναι υπερβολικός, παρασυρμένος από την υπερβολή της ξύλινης γλώσσας των υπνωτιστών που έχουν αναλάβει το έργο (αυτής) της ενημέρωσης. Ολες οι προβαλόμενες ως πραγματικότητες κάπου υπάρχουν. Ωμως η επιλογή του πού στρέφεται ο προβολέας της ενημέρωσης είναι που στην πραγματικότητα καθορίζει τη χρειά της ενημέρωσης ή εξημέρωσης, διαλέχτε. Μια ερμηνεία του φαινομένου της εξημέρωσης δια της συγκεκριμένης ενημέρωσης είναι αυτή μιας παγκοσμιοποιημένης συνωμοσίας που έχει εκδοχές παντού. Αν τη δεχτούμε, έχουμε μια αφελή απορία: ποιους "συνωμότες" μπορεί να εξυπηρετεί η καταστροφή του πλανήτη στο όνομα της "ανάπτυξης"; Πού θα ζήσουν αυτοί όταν τα χειρότερα σενάρια καταστροφολογίας γίνουν πραγματικότητα; Μια απάντηση στα ερωτήματα αυτά είναι ότι εδώ βρίσκεται η τραγικότητα του ανθρώπινου είδους: οδηγείται στην καταστροφή του χωρίς να μπορεί να το συνειδητοποιήσει, ακόμη και εκεί που συγκεντρώνει σημαντική δύναμη. Μια άλλη, είναι ότι ο πλανήτης στην πραγματικότητα δεν απειλείται και όλο αυτό είναι ένα επικοινωνιακό παιχνίδι μεγάλης κλίμακας για διασπορά παγκοσμιοποιημένου πανικού που τελικά μεταφράζεται σε εξουσία.

Αν ισχύει το δεύτερο, τότε είμαστε όλοι θύματα μιας ταινίας κάποιου κύριου Γκορ και κάποιων πλάνων που δείχνουν πάγους που λιώνουν. Αν πάλι ισχύει το πρώτο, η κατάσταση είναι πιο δύσκολη γιατί ούτε είναι ορατός ο "από μηχανής θεός" της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, ούτε και ξέρουμε (εμείς, τουλάχιστον) το μύθο. Σύγχυση; Πράγματι. Γιατί κανείς δεν είναι σε θέση να μετρήσει ο ίδιος τη στάθμη της θάλασσας, το ρυθμό που λιώνουν οι πάγοι, ή το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Οπότε, τελικά, όλα είναι θέμα πίστης, ίσως μιας πίστης ανάλογης με τη θρησκευτική, η οποία εξ ορισμού δεν οφείλει να τεκμηριώσει το έσχατο θεμέλιό της. Πού καταλήγει ο συλλογισμός; Μα στην αμφιβολία. Η οποία με τη σειρά της οδηγεί στην απραξία και την αδιαφορία, και το φαινόμενο ανακυκλώνεται ως φαύλος κύκλος.

Η αδυναμία μας να επαληθεύσουμε την καταστροφή του πλανήτη είναι δεδομένη, αλλά αν θέλουμε να διαφέρουμε από άλλα είδη ζωής που δεν έχουν λόγο, δεν μπορούμε να συνεχίσουμε την απραξία. Πρέπει να κερδίσουμε το στοίχημα που ίσως ποτέ δεν βάλαμε με τον εαυτό μας, να επιδείξουμε σε κάθε κατεύθυνση τη δύναμη της ύπαρξής μας ως καταναλωτές κάθε είδους προϊόντων που η παραγωγή και η χρήση τους καταστρέφει το μέλλον των παιδιών μας, και συνάμα ως πολίτες που (υποτίθεται;) καθορίζουν με τις επιλογές τους το μέλλον όλων. Είναι γνωστό ότι οι επιδόσεις μας στον τομέα αυτό είναι χείριστες. Συμπεριφερόμαστε ως ωχαδερφιστές που στερημένοι από κάθε είδους καταναλωτικές ανοησίες παράγουμε τοξίνες για τον πλανήτη. Θα πείτε ότι την ευθύνη πρέπει να την αναλάβουν και οι κυβερνήσεις, οι βιομηχανίες κλπ. Πράγματι. Αλλά ας υποθέσουμε ότι σταματούσαμε αύριο να αγοράζουμε ας πούμε αυτοκίνητα και τηλεοράσεις. Δεν θα αναγκάζονταν οι βιομηχανίες να παράγουν λιγότερο διοξείδιο; Ή μήπως δεν σταματάμε την κατανάλωση σκεπτόμενοι τους άνεργους της αυτοκινητοβιομηχανίας;

Η αλήθεια είναι σκληρή: καθένας από μας βιώνει, συνειδητά ή ασυνείδητα την τραγικότητα της αυτοκαταστροφής, την ίδια που βιώνει ολόκληρος ο πλανήτης και ίσως ολόκληρο το σύμπαν. Επειδή ίσως και να είναι αλήθεια ότι τα πράγματα έχουν φτάσει σε κρίσιμο σημείο, ίσως αξίζει τουλάχιστον να προσπαθήσουμε.

Καλή Χρονιά...