Monopoly

(Περιοδικό ne.o. - Τεύχος 82 - Μάιος 2008)
Το παιχνίδι είναι γνωστό σε όλους και μολονότι δεν γνωρίζουμε την ακριβή του προέλευση, ξέρουμε ότι στοχεύει στην εξοικείωση με την έννοια της "ελεύθερης αγοράς" μέσω αγοραπωλησιών ακινήτων. Την εποχή μας ήταν "must" για τα παιδιά της σχολικής ηλικίας, κυρίως στις μεγαλύτερες τάξεις του δημοτικού. Σήμερα, ένα σημαντικό μέρος της αίγλης του έχει χαθεί καθότι δεν προσφέρει εμπειρία ανταγωνιστική των παιχνιδομηχανών, ωστόσο επιβιώνει. Όχι μόνο σε παιδιά, αλλά και σε ολόκληρες οικονομίες που βασίζονται στις αγοραπωλησίες ακινήτων, όπως η ελληνική. Αν και δεν είμαστε "ειδικοί" θα αναφερθούμε, όχι για πρώτη φορά, στην ιδιομορφία της ελληνικής περίπτωσης όπου δεν είναι "και" τα ακίνητα που κινούν την οικονομία. Είναι κυρίως τα ακίνητα.

Εδώ και αρκετά χρόνια έχουμε διάφορες ευκαιρίες για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Πέρα από ξύλινη φράση και λογότυπο για έγγραφα, διαφημίσεις και άλλες μη παραγωγικές δραστηριότητες, στόχος όλων αυτών των ευκαιριών που μετουσιώνονται σε προγράμματα, επιδοτήσεις, και πολλά άλλα γνωστά τους αναγνώστες του ανά χείρας, είναι η ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών που οι "άλλοι" παίκτες της παγκόσμιας οικονομίας να θέλουν να αγοράσουν και να έχουν λόγο να προτιμήσουν. Είτε γιατί είναι "φτηνά", είτε γιατί έχουν ποιότητα, είτε γιατί ενσωματώνουν γνώση, πρωτοτυπία και όραμα. Αυτό είναι το ζητούμενο από μια οικονομία που στέκεται στα δικά της πόδια: να πουλά κάτι στους άλλους, ή όπως αλλιώς αυτό λέγεται στη γλώσσα των ειδικών. Από όλα τα επιθυμητά χαρακτηριστικά των ανταγωνιστικών προϊόντων, εμείς κρατήσαμε περισσότερο το πρώτο: την τιμή, την οποία προσπαθήσαμε να ρίξουμε με πλήθος βαλκανικών εφευρημάτων όπως λ.χ. μη πληρώνοντας τις ασφαλιστικές εισφορές. Τα υπόλοιπα τα χρησιμοποιήσαμε ως ξύλινη γλώσσα για δράσεις που ελάχιστα απέφεραν στην οικονομία με όρους ανταγωνιστικότητας, αποτέλεσαν, όμως, και αποτελούν ακόμη, εξαιρετικούς τίτλους για καμπάνιες διαφήμισης, παραδοτέα, και άλλες επιφάσεις για την παραγωγή του σχεδόν τίποτε.

Η οικονομία, όμως, αναπτύσσεται. Οι δείκτες κερδοφορίας των τραπεζών κατά τα τελευταία χρόνια είναι αν μη τι άλλο ισχυρή αριθμητική ένδειξη ανάπτυξης. Ποια είναι μια από τις σημαντικότερες αν όχι η σημαντικότερη παραγωγική διαδικασία πίσω από τους δείκτες αυτούς; Είπαμε: η "οικοδομή", δηλαδή η κατασκευή και εμπορία του ζωτικού χώρου για την επιβίωση. Η δραστηριότητα αυτή παράγει θέσεις εργασίας για αλλοδαπούς και όχι μόνο, εμπορική δραστηριότητα, επιχειρηματική δραστηριοποίηση εργολάβων κάθε κλίμακας και διαμετρήματος, και ασφαλώς, τραπεζικά δάνεια. Το χρήμα κάνει ένα μεγάλο κύκλο και παράγει "τρελά" αποτελέσματα, τα οποία δημιουργούν αξίες εντός των συνόρων της λεγόμενης εθνικής οικονομίας. Αυτό βρίσκεται σε αντιδιαστολή με την ιδέα της ανταγωνιστικότητας στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία και δεν θα μας προβλημάτιζε αν το ποσοστό του παραγόμενου ΑΕΠ στην "οικοδομή" δεν ήταν τάξεις μεγέθους μεγαλύτερο από εκείνο της καινοτομίας.

Με δυο λόγια, στην Ελλάδα παίζουμε στα αλήθεια monopoly, και τώρα τελευταία έχουν έρθει πολλές κακές ζαριές στους απλούς παίκτες. Τα αποτελέσματα δεν τα πολύ-αναφέρουν τα ΜΜΕ, όμως έχουν αρχίσει να γίνονται τουλάχιστον ορατά και αναγκαστικά περνάνε σε κάτι ψιλά εφημερίδων και δελτίων. Αλίμονο, όχι οι "ακριβές", αλλά οι φτηνές περιοχές "χάνουν ένα 2%", λένε, τη στιγμή που είχαν συνηθίσει να έχουν υπεραξία 2% το μήνα. Το ΚΕΠΥΟ δεν δίνει τα στοιχεία που μόνο αυτό έχει συγκεντρωτικά σχετικά με το πόσες αγοραπωλησίες ακινήτων πραγματικά γίνονται, οι εργολάβοι αντέχουν με τα νεόδμητα απούλητα, και οι τράπεζες τους κρατάνε όλους με κάθε τρόπο γιατί αν οι εμπράγματες εξασφαλίσεις τους χάσουν την υπέρμετρη αγοραία αξία που οι ίδιες νομιμοποίησαν, τότε θα χαθεί η μεγαλύτερη από τις συνιστώσες των κερδών τους. Το φαινόμενο είναι παγκόσμιο, θα πείτε. Μάλιστα είναι, αλλά θα είχε πολύ ενδιαφέρον να δούμε τι τιμές νομιμοποίησαν οι τράπεζες λ.χ. των ΗΠΑ και τότε θα βλέπαμε ότι εμείς έχουμε -μάλλον- "υπερβάλλει".

Η ελεύθερη αγορά, βέβαια, έχει τρόπο να τα ρυθμίσει αυτά. Μόνο που στη δική μας περίπτωση, τα πολλά λεφτά παίζονται στη Monopoly και όχι στο παιχνίδι της καινοτομίας. Οπότε ως χώρα δεν έχουμε παρά να αναμένουμε την έκβασή του παιχνιδιού το οποίο συνειδητά επιλέξαμε να παίξουμε σε τέτοια κλίμακα, και να ελπίσουμε, τόσο οι τραπεζίτες όσο και οι κάτοχοι των οικοπέδων με τα λίγα σπίτια, σε καλύτερη τύχη.