Λίγο χιούμορ, παρακαλώ...

(Περιοδικό ne.o - Τεύχος 66 - Δεκέμβριος 2006)
Η εικόνα της καθημερινότητας κατά βάθος ευχαριστεί ελάχιστους. Ο "αγώνας για το αύριο" τις περισσότερες φορές απλά καταργεί το σήμερα. Αυτή η φαινομενικά κοινότοπη διαπίστωση συχνά παραμερίζεται από τη "λογική" ενός κάποιου καθήκοντος: προς τον εαυτό μας, την οικογένεια, "τους άλλους" γενικώς, η οποία τελικώς παρασύρει και μεταθέτει τις καθημερινές χαρές, για κάποιο απροσδιόριστο "αύριο". Μέχρι τότε, τρέχουν τα στεγαστικά, οι δόσεις του τρίλιτρου, τα πάσης φύσεως dinner parties, και ασφαλώς ο life style προβληματισμός του τύπου "εσείς που θα πάτε φέτος τα Χριστούγεννα". Μπορεί κάποιος να περνά όλη τη ζωή του κάνοντας άχαρες εργασίες, αρκεί να πειστεί ότι είναι προσοδοφόρες ώστε να ικανοποιηθούν οι επιδιώξεις του. Το ποια εργασία χαρακτηρίζεται ως "άχαρη" είναι θέμα αισθητικής, με τη σημείωση ότι καμία διαστρέβλωση της αισθητικής δεν είναι πλέον πρωτότυπη.

Παραθέτω αποσπάσματα από άρθρο του Διονύση Χαριτόπουλου στα "Νέα" (7.12.2002): "…Στο πίσω μέρος του κεφαλιού μας όλοι ξέρουμε ότι στον κόσμο δεν ήρθαμε για να κάνουμε καριέρα, λεφτά και όνομα. Ήρθαμε πρωτίστως για να ζήσουμε και, ει δυνατόν, να αφήσουμε αυτόν τον κόσμο λίγο καλύτερο απ' ό,τι τον βρήκαμε. Αλλά δεν ζούμε. Κι αυτό μας τρελαίνει. …Όμως ο νέος άνθρωπος σπαταλά όλο τον χρόνο του, την ευφυΐα, την εφευρετικότητα και τις εμπνεύσεις του υπέρ της καριέρας του και όχι της ζωής του."

Αυτά ισχύουν και για τους νέους που βρίσκονται ακόμη στο σχολείο. "Καριέρα", εδώ, είναι ο βαθμός και η επιτυχία στα ΑΕΙ, η οποία εξάλλου ανήκει σε ολόκληρη την οικογένεια από την οποία και πηγάζει ως καθήκον. Αλλά και στα μικρά σχολικά χρόνια, το "κουδούνι" ηχεί, σήμερα ίσως περισσότερο από το παρελθόν, ως "λύτρωση" από κάτι που καταπιέζει χωρίς να δίνει χαρά. Ετσι από μικροί μάθαμε πως ο κόπος δεν συνδέεται με τη χαρά και το γέλιο, αλλά με την επίτευξη "στόχων", είτε πρόκειται για βαθμολογία στο σχολείο, είτε για το "πιάσιμο του πλάνου" πωλήσεων στην εταιρία. Μάθαμε πως άλλο πράγμα ο κόπος, και άλλο το λεγόμενο "fun" το οποίο ενίοτε έχει το σύνορό του στην εκτόνωση άνευ σκοπού και ουσίας. Το μάθαμε καλά αν και δεν μας το δίδαξαν κυριολεκτικά, και πολλοί το εφαρμόζουμε στις δουλειές μας.

Το σύστημα της παράνοιας αυτού του είδους δεν μπορεί να ισορροπήσει χωρίς την υποκρισία. "Οι χρηματιστές κόπτονται για την "ανάπτυξη", οι διαφημιστές μοχθούν για την "επικοινωνία", οι ασφαλιστές χτίζουν την "ασφαλιστική συνείδηση" κ.ο.κ. Εξ ου και το καταγέλαστο ορισμένων ότι ασκούν λειτούργημα" γράφει ο Δ.Χαριτόπουλος, και συμπληρώνουμε: Οι δάσκαλοι προσποιούνται ότι διδάσκουν, οι μαθητές υποκρίνονται ότι μαθαίνουν, τα στελέχη υποκρίνονται ότι προάγουν την ανάπτυξη η οποία εξάλλου είναι και στο υποκριτικό σενάριο όσων υποδύονται τους κυβερνήτες και γενικώς όλοι προσπαθούν και δηλώνουν ότι είναι κάτι που κατά βάθος ξέρουν ότι δεν είναι.

Δεν γνωρίζουμε αρκετά ώστε να προτείνουμε τι πρέπει να γίνει για να αλλάξει η κατάσταση, αλλά αυτό δεν μας απαγορεύει να τονίσουμε την πλήρη έλλειψη του χιούμορ από όλες τις σφαίρες της καθημερινότητας. Χρειαζόμαστε χιούμορ και φαντασία στα εκπαιδευτικά προγράμματα, ώστε τα παιδιά να στο σχολείο κοπιάζουν από αγάπη. Χιούμορ στη λειτουργία των σύγχρονων επιχειρήσεων ώστε να γελάμε με τους ανόητους επαγγελματικούς τίτλους που κουβαλάμε, αλλά και με το ανέκδοτο με τον βοσκό και τον σύμβουλο. Χιούμορ ώστε να γελάμε με όρους όπως "δωρεάν παιδεία", "αναβάθμιση" και "αξιοκρατία". Γενικότερα χρειαζόμαστε χιούμορ στη λειτουργία μας ως πολίτες, ώστε να παραδεχόμαστε ότι κατά βάθος αυτή την συγκεκριμένη πολιτική κατάσταση την επιλέγουμε μόνο και μόνο γιατί ανάγει το εγώ μας σε σημείο αναφοράς, και να γελάμε με την ανοησία μας να πιστεύουμε ότι όντως είναι.

Δε γνωρίζουμε αν το χιούμορ ανοίγει το δρόμο προς τον κυνισμό, το στοχασμό, και τελικά τη δουλειά που οδηγεί σε έναν "καλύτερο κόσμο". Είναι όμως πιθανό, το χιούμορ να είναι κομμάτι της ατομικής και συλλογικής ψυχοθεραπείας που χρειαζόμαστε. Και είναι σίγουρο ότι μας διασκεδάζει και μάλιστα δωρεάν. Καλές γιορτές!