Allegro ma non troppo

[Περιοδικό ne.o. - Ιούνιος 2004]

Κατά την μεταγραφή μουσικών κομματιών σε παρτιτούρα δίνεται, συνήθως στην αρχή, μια οδηγία για το ύφος της απόδοσης. Υπάρχουν οδηγίες για βαριά, αργή, ήρεμη, κανονική, εύθυμη, ζωηρή, έως και πολύ γρήγορη απόδοση. Ο μουσικός διαβάζει την οδηγία και ρυθμίζει το μετρονόμο αλλά και τη διάθεση της απόδοσής του σύμφωνα με αυτή. Το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται από τον τρόπο απόδοσης της οδηγίας του συνθέτη, ο οποίος δεν είναι, ασφαλώς, πάντα ο ίδιος μιας και κάθε τριάδα "εκτελεστής-όργανο-εκτέλεση" είναι μοναδική. Τα πράγματα γίνονται περισσότερο σύνθετα αλλά και γοητευτικά, όταν το μουσικό κομμάτι αποδίδεται από μια ορχήστρα.

Ας υποθέσουμε ότι η αγορά πληροφορικής, νέας οικονομίας κλπ, είναι η ορχήστρα που εκτελεί τη "Συμφωνία του 3ου ΚΠΣ", τη γνωστή και ως "Καθυστερημένη". Είναι χρόνια τώρα που οι μουσικοί, απλήρωτοι και με τσαλακωμένα ρούχα, χορδίζουν τα όργανά τους για να αποδώσουν - τι άλλο - το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Κάνουν "πηγαδάκια", κάποιοι συζητούν πίσω από το παραβάν, οι διευθυντές ορχήστρας εναλλάσσονται σε ρόλους και βάθρα, όλοι κοιτούν γύρω τους και -κυρίως- πίσω τους. Κάποιοι κρύβουν το χαμόγελο του "κάτι ξέρω" πίσω από την καλλιεργημένη γενειάδα τους, όμως και αυτοί ακόμη, κάποτε επιστρέφουν στα όργανά τους. Φήμες διαδίδονται, καμπανάκια που ειδοποιούν για την έναρξη της παράστασης ακούγονται, η αυλαία πάει να ανέβει, όμως και πάλι κατεβαίνει. Κάποιοι εγκαταλείπουν την ιδέα και επιστρέφουν στα πανηγύρια όπου έπαιζαν πριν. Κάποιοι άλλοι, επωφελούνται και αγοράζουν τις καρέκλες και τα όργανα όσων αποφασίζουν να τα πουλήσουν για να ζήσουν, μη έχοντας άλλη επιλογή.

Αλλοι πάλι, γίνονται αναλυτές: πότε θα αρχίσει η συναυλία, ποιες είναι οι αλλαγές της τελευταίας στιγμής στα όργανα που είναι επιλέξιμα να παίξουν, ποιες ιδιαιτερότητες στις προδιαγραφές του χορδίσματος θα αφήσουν κάποιους μουσικούς εκτός. Οι αναλύσεις, μάλιστα, πωλούνται ενίοτε ακριβότερα και από το εισιτήριο. Πλέον, αυτό που απασχολεί είναι να γίνει η συναυλία και όχι ποια μουσική και πώς θα παιχτεί. Το παρασκήνιο του παρασκηνίου είναι και αυτό θέμα προς συζήτηση, διερεύνηση και πώληση ενσωματωμένο στις αναλύσεις, εκτιμήσεις, συμβουλές, και αναλυτικές προδιαγραφές του χαρτιού της παρτιτούρας.
Δίπλα, η Μονάδα Οργάνωσης Πασών των Συναυλιών θέτει μέτρα για την σύλληψη, τη σχεδίαση, την επικύρωση, την αποτίμηση και την επαλήθευση της βιωσιμότητας του ήχου της συναυλίας που δεν λέει να ξεκινήσει.

Η ορχήστρα έχει αρχίσει να πεινά και να διψά, όμως η συναυλία δεν ματαιώνεται. Κάποιοι φεύγουν για λίγο, δίνουν ένα "γρήγορο" κονσέρτο τουριστικής κατανάλωσης και επανέρχονται στο πάλκο, στον προθάλαμο, στην αυλή ή όπου, τέλος πάντων, καταφέρνουν να φτάσουν. Κανείς δεν σκοπεύει να χάσει τη Συναυλία.

Οι θεατές μπαινοβγαίνουν στην αίθουσα, στην αρχή νευρικοί, στη συνέχεια κάπως κουρασμένοι, αλλά και αυτοί επίμονοι. Το Πολιτιστικό Πρόγραμμα τους προσφέρει και άλλα θεάματα, κυρίως από τον αθλητικό χώρο. Το μουσικό πρόγραμμα μπορεί να περιμένει, όμως δεν υπάρχει περίπτωση να μην δοθεί. Οι διοικητές του οργανισμού αλλάζουν, τιμωρημένοι μεταξύ άλλων για τη μη έναρξη της συναυλίας. Οι νέοι διοικητές υπόσχονται καλύτερο ήχο, νέα όργανα και πιο ποιοτικά κομμάτια. Μαζί τους φαίνεται να αλλάζουν και οι διευθυντές ορχήστρας και γενικά οι λεγόμενοι "συντελεστές". Το νέο αίμα, ενίοτε γαλουχημένο από το απερχόμενο, υπόσχεται στους μουσικούς και τα όργανά τους την έναρξη της Νέας Συναυλίας: όλοι θα έχουν δικαίωμα και ευκαιρία να παίξουν, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς.

Το κλίμα ξαφνικά γίνεται εορταστικό. Ολοι ξεχνούν την κούρασή τους, ξεσκονίζουν τις παρτιτούρες τους, τοποθετούν τα αναλόγια στη θέση τους και περιμένουν το σήμα του νέου μαέστρου, έτοιμοι να εκφράσουν την εύθυμη διάθεσή τους στην ερμηνεία τους. Οσο για τη μουσική, μπορεί να πρόκειται για παγκόσμια πρώτη εκτέλεση που θα δοξαστεί στους αιώνες, μπορεί πάλι όχι. Το σίγουρο είναι ότι ετοιμάζεται να αποδοθεί σε ύφος "allegro". Ma non troppo, προσθέτουμε εμείς...