Μια μικρή ιστορία

[Περιοδικό ne.o. - Οκτώβριος 2005]

Η ιστορία που ακολουθεί είναι αληθινή. Εταιρία τεχνολογίας αναλαμβάνει την εκτέλεση ερευνητικού προγράμματος που χρηματοδοτείται από το 3ο ΚΠΣ σε σύμπραξη με ελληνικό Πανεπιστήμιο. Αντικείμενο είναι η υλοποίηση μιας καινοτομικής ιδέας του Πανεπιστημίου, η οποία εμπίπτει σε ένα μέρος στην εταιρία και σε ένα άλλο στο ίδιο το Πανεπιστήμιο. Η ιδέα περιλαμβάνει την ανάπτυξη τεχνολογικών προϊόντων που μπορούν να καταστήσουν τον φορέα που τα εκμεταλλεύεται ιδιαίτερα ανταγωνιστικό στη διεθνή αγορά η οποία μόλις και διαμορφώνεται στον συγκεκριμένο τομέα. Η θέση αυτή υποστηρίζεται εξαρχής και από το Πανεπιστήμιο και συμφωνείται ότι η χρηματοδότηση από το ΚΠΣ απλά διευκολύνει μια πορεία που ούτως ή άλλως έπρεπε να ακολουθηθεί και από τα δύο μέρη. Τα δε χρονοδιαγράμματα του έργου είναι τυπικά, διότι ο επίκαιρος χαρακτήρας της ιδέας κάνει την υλοποίησή της επιτακτική, με τη δε συμβολή του ΚΠΣ απλά θα γίνει ευκολότερη.

Κάπου εκεί, εξάλλου, βρίσκεται και το πνεύμα των προγραμμάτων αυτού του τύπου: να υποστηρίξουν καινοτομικές ενέργειες που ένας ιδιωτικός τομέας ούτως ή άλλως σκόπευε να αναλάβει. Η πρόταση κατατίθεται, εγκρίνεται και ξεκινά να υλοποιείται ένα χρόνο μετά, με ορίζοντα ουσιαστικής ολοκλήρωσης το καλοκαίρι που μας πέρασε. Η χρηματοδότηση είναι κανονική, δηλαδή δεν εμφανίζει καθυστερήσεις και γενικά πουθενά στον ορίζοντα δεν φαίνεται "αντικειμενικός" λόγος καθυστέρησης.

Για τον εξωτερικό παρατηρητή η εικόνα είναι ένας ιδιώτης που σε συνεργασία με ένα Πανεπιστήμιο έχει μπροστά του εγκαίρως μια καλή ιδέα που θα τον βάλει ως έναν από τους πρώτους παίκτες σε μια αναπτυσσόμενη αγορά και μάλιστα, η πορεία προς τα εκεί υποστηρίζεται εν μέρει από κοινοτικά χρήματα.

Και τώρα η πραγματικότητα. Δύο χρόνια μετά, η ιδιωτική εταιρία δηλώνει καθυστέρηση στην εκτέλεση του έργου χωρίς να έχει δώσει κανένα παρεμφερές μήνυμα στην πορεία, ενώ το Πανεπιστήμιο έχει ολοκληρώσει το έργο του και αναμένει τα αποτελέσματα της δουλειάς της εταιρίας, ώστε να "κουμπώσουν". Στο διάστημα αυτό ο επίκαιρος χαρακτήρας της ιδέας έχει ατονίσει, όπως θα συνέβαινε σε κάθε ιδέα που σχετίζεται με τεχνολογία. Η απάντηση στο ερώτημα "τι συνέβη και η εταιρία δεν εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία;" είναι απλή: η εταιρία χρησιμοποίησε εν πολλοίς την χρηματοδότηση για να πληρώσει λειτουργικά της έξοδα και όχι για τους σκοπούς του έργου. Οταν ασχολήθηκε με το αντικείμενο, απλά ήταν για να διαπιστώσει ότι δεν πρόκειται για τετριμμένο πόνημα. Σε κάθε περίπτωση η χρηματοδότηση από το ΚΠΣ δεν υποστήριξε μια στοχοθετημένη αναπτυξιακή πορεία, αλλά την ενασχόληση με "τρέχουσες υποχρεώσεις". Στο μεταξύ, χάθηκε το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα να είναι από τους πρώτους που θα διαμορφώσουν την συγκεκριμένη αγορά.

Η συγκεκριμένη περίπτωση, της οποίας έχουν αλλοιωθεί κάποια στοιχεία στη διήγηση για ευνόητους λόγους, δεν είναι, ασφαλώς, μοναδική. Οι "τεχνικές και διαχειριστικές" ευθύνες είναι ανιχνεύσιμες αν και είναι απίθανο να αποδοθούν ποτέ, καθότι τελικά το έργο θα έχει τα προβλεπόμενα "παραδοτέα". Η ουσία, όμως, παραμένει και συνοψίζεται σε μια φράση που σε κρίσεις ειλικρίνειας θα γράφονταν σε πολλές προτάσεις έργων: "σκοπός του έργου είναι να μας ανατεθεί το έργο". Τα υπόλοιπα είναι αναγκαστική υποκρισία στις διατυπώσεις περί ανταγωνιστικότητας και τα σχετικά, μέχρις ότου ανατεθεί το έργο. Στη δε διαμαρτυρία του Πανεπιστημίου για τη χαμένη ευκαιρία να είναι ελληνικό ένα από τα πρώτα προϊόντα σε μια νευραλγική αγορά, ο εκπρόσωπος της εταιρίας αφού διαβεβαίωσε ότι τελικά "το έργο θα γίνει", είπε με στόμφο: "ε, δεν είμαστε και Αμερική για να βγάζουμε πρώτοι τα προϊόντα στις αγορές!". Ακριβώς! Δεν είμαστε, και ούτε πρόκειται να γίνουμε, ακριβώς επειδή δεν το πιστεύουμε. Αν το πιστεύαμε, μπορεί τα πράγματα να ήταν διαφορετικά...