Καινοτομία...

[Περιοδικό ne.o. - Ιανουάριος 2006]

Δεν θα ανατρέξουμε σε λεξικογραφική υποστήριξη για την ερμηνεία του όρου, όπως οι συντάκτες αρκετών "τεχνικών δελτίων" που υποβάλλονται κυρίως σε περιφερειακά επιχειρησιακά προγράμματα (ΠΕΠ). Αν δεν μπορεί κανείς να διαισθανθεί ή να πείσει για το νόημα του όρου αναγνωρίζοντας ποια "δράση" είναι εν δυνάμει καινοτομική και ποια όχι, τότε είτε βρίσκεται στη λάθος θέση, είτε έχει να κάνει με μίζερες προτάσεις που υποβάλλονται μόνο και μόνο για την "απορρόφηση κονδυλίων" μετά καινοτομικής επιφάσεως, γεγονός που το ίδιο ίσως κάποτε να αποτελούσε (ελληνική) καινοτομία, σήμερα όμως δεν αποτελεί πλέον. Υπάρχουν αρκετά διασκεδαστικά παραδείγματα, κυρίως σε προτάσεις των ΠΕΠ αλλά και αλλού, όπου ο όρος βιάζεται προκειμένου μια ιδέα του τύπου "να αναπαλαιώσουμε/κατασκευάσουμε ένα κτίριο για να κάνουμε μέσα του καινοτομικά σεμινάρια, εκπαίδευση από απόσταση, εικονική πραγματικότητα, πλατφόρμες ταξινόμησης πολιτισμικού περιεχομένου", και διάφορα άλλα τα οποία για κάποιες περιφέρειες αποτελούν πλέον ανέκδοτο, να είναι ερμηνεύσιμα ως "καινοτομικά" .

Τελικά, τα προγράμματα προκηρύσσονται και επανα-προκηρύσσονται, και καινοτομία δεν βλέπουμε παρά μόνο σε κάποια "παραδοτέα" που στην καλύτερη περίπτωση δικαιολογούν το γιατί κάποιοι κυκλοφορούν "έξω", και στην χειρότερη κάνουν πολλά κεφάλια στις Βρυξέλλες να κουνιούνται υποτιμητικά για τη χώρα μας και την (μη) αποτελεσματικότητά της. Στα λόγια, πάντως, όλα πάνε καλά, μιας και "η καινοτομία είναι ο μοχλός της ανταγωνιστικότητας" και πολλά συναφή και ανιαρά για να τα επαναλάβουμε εδώ. Οι προθέσεις, ασφαλώς, είναι όπως πάντα οι άριστες. Αλλά κάπου μεταξύ "διαχειριστικών αρχών", "επιτροπής παρακολούθησης", "δημόσιας διαβούλευσης" και "δικαιούχων φορέων", χάνεται η μπάλα και μαζί της χάνονται εκατομμύρια ευρώ από τα κοινοτικά χρήματα. Η "καινοτομία", πάντως, εκτός εισαγωγικών και δηλώσεων, παραμένει είδος που σπανίζει και στο οποίο οι εταιρίες νέας τεχνολογίας συναντούν τους εργολάβους, ιδίως αυτούς που ασχολούνται με αναπαλαιώσεις νεοκλασικών κτισμάτων, και διαπληκτίζονται μαζί τους για τη θέση της πρίζας "κατηγορίας 6".

Αναζητούμε απάντηση στην έλλειψη αποτελεσματικότητας, αρνούμενοι να αποδεχτούμε την ανεπάρκεια του συστήματος γενικά και αόριστα, καθώς και την ποιότητα των προθέσεων απ' όπου και αν προέρχονται. Ενδεχόμενο πρώτο: είμαστε απλά "λίγοι", δηλαδή δεν μπορούμε να καινοτομήσουμε παρά μόνο στις προθέσεις, στα λόγια και στις επιφάσεις. Αν μπορούσαμε, ίσως να είμαστε περισσότερο ευφάνταστοι σε πλήθος πραγμάτων, αλλά δεν είμαστε, άρα άτοπο. Ενδεχόμενο δεύτερο: μπορούμε, και ανάμεσά μας υπάρχουν πολλοί "πειραγμένοι" που μπορούν να κυοφορήσουν την εκτός εισαγωγικών καινοτομία. Μόνο που αυτοί δεν βρίσκουν, για πλήθος λόγων, το δρόμο προς την υποβολή και (κυρίως) την έγκριση των προτάσεων. Ενδεχόμενο τρίτο: τα χρόνια της διακυβέρνησης από τους αυτοαποκαλούμενους σοσιαλιστές εγκαθιδρύθηκε η εξουσία της μετριότητας η οποία δεν ανέχεται να συνυπάρχει με σκεπτόμενους ικανούς να καινοτομήσουν ανθρώπους. Οπότε ράβει και κόβει τις διαδικασίες και το περιεχόμενο στα μέτρα της, θεοποιώντας την ισοπεδωτική "ισότητα" και τη "δημοκρατία" των ημιμαθών και των εχόντων αποκτήσει τυπικά προσόντα με προεδρικό διάταγμα, νόμο, κλπ. Η εξουσία αυτή είναι ακόμα εδώ, ίσως όχι στα πρόσωπα, αλλά στους θεσμούς.

Προσθέτουμε στα παραπάνω την καλλιεργούμενη καχυποψία, το τεκμήριο ενοχής όλων προς αλλήλους, τις σχέσεις συναλλαγής και άλλες σύγχρονες τηλεοπτικές αναφορές, και έχουμε μεγάλο μέρος της εξήγησης του γιατί δεν καινοτομούμε στα επιχειρησιακά προγράμματα, ή έστω, γιατί δεν καινοτομούμε με την αποτελεσματικότητα και την έκταση των δυνατοτήτων μας και των χρημάτων που δίνονται, καθώς και γιατί χάνονται τόσα χρήματα, δηλαδή ευκαιρίες. Μια ολόκληρη γενιά έμαθε να υποκρίνεται, να ασκείται στο μαγείρεμα διαδικασιών και περιεχομένου και να συναλλάσσεται, προκειμένου η ίδια και τα έργα της να βαπτιστούν κάτι που δεν είναι: μέρος και μόνο μέρος αυτού του φαινομένου είναι η "καινοτομία", τα περί την οποίαν προγράμματα μας προσφέρουν τα ανάμικτα συναισθήματα της διασκέδασης και της πίκρας.

Κατά τα άλλα, διάγουμε το τέλος της χρονιάς παρακολουθώντας και τους υπόλοιπους εργαζόμενους να γνωρίζουν τις "καινοτομίες" των εργασιακών σχέσεων στην πληροφορική και τη νέα οικονομία. Ο μεγαλύτερος καινοτόμος, η ίδια η εξέλιξη, ελπίζουμε να μας επιφυλάσσει πολλά ενδιαφέροντα για το μέλλον. Αναμένοντάς τα (και όχι μόνο), ευχόμαστε καλή και καινοτομική χρονιά σε όλους!