Ιδιωτικώς, τρόπον τινά...

(Περιοδικό ne.o. - Τεύχος 60 - Απρίλιος 2006)
Η μετοχοποίηση των επιχειρήσεων που στη χώρα μας χαρακτηρίζονται ως "ΔΕΚΟ" αποτέλεσε ένα δύσκολο, επίπονο, αλλά και επικερδές για το Ελληνικό Δημόσιο εγχείρημα, στα πλαίσια μιας γενικότερης Ευρωπαϊκής τάσης την οποία ακολουθήσαμε αρκετά καθυστερημένα. Αν και μετά την 11η Σεπτεμβρίου πολλοί εκφράζουν σημαντικές επιφυλάξεις σxετικά με την ιδιωτικοποίηση κρατικών επιχειρήσεων σε στρατηγικούς τομείς, η τάση αυτή άλλαξε το χάρτη πολλών στρατηγικών για την οικονομία και την κοινωνία τομέων. Με αφορμή τις πρόσφατες νέες αυξήσεις στα τιμολόγια του ΟΤΕ, θα αναφερθούμε στην ελληνική περίπτωση της υλοποίησης τέτοιων επιλογών, ακόμη και αν ενοχλήσουμε όσους των οποίων το "δικαίωμα στη δουλειά" ασκείται σε βάρος του υπόλοιπου οικονομικά ενεργού πληθυσμού.

Υπάρχουν μερικές "αφελείς" ερωτήσεις που ποτέ δεν τέθηκαν δημόσια με σοβαρότητα και συνέχεια, όπως ενδεικτικά: για ποιο λόγο η τιμή του νερού δεν έπεσε όταν ξαναγέμισε η Υλίκη, για ποιο λόγο οι αυξήσεις στα τιμολόγια του ΟΤΕ είναι συνεχόμενες όταν διεθνώς η τηλεφωνία τείνει να παρέχεται δωρεάν, για ποιο λόγο η ΔΕΗ μόνο αυξάνει και ποτέ δεν μειώνει τις τιμές της με τη μεταβολή των τιμών του πετρελαίου, και πολλές άλλες. Ερωτήσεις που θα χαρακτηριστούν ως "αφελείς" και "επιφανειακές" από όσους έχουν την εξουσία, το βήμα και ενδεχομένως το θράσος να αναφερθούν στο θέμα, όπως συνήθως συμβαίνει και από τις δύο πλευρές των εναλλασσομένων κυβερνητών του τόπου. Ερωτήσεις, επίσης, που μπορεί και να τίθενται εντελώς άστοχα, μόνο και μόνο επειδή τελικά οι πολίτες εγκρίνουν με την ψήφο τους όλα όσα συμβαίνουν (και) στις ΔΕΚΟ. Επειδή, όμως, στη Δημοκρατία η αμφισβήτηση επιτρέπεται, ας συνεχίσουμε το συλλογισμό μας: Οι ιδιωτικοποιήσεις, λοιπόν, των ΔΕΚΟ, ήταν σχεδόν ιδιωτικοποιήσεις και επιπλέον έγιναν υπό όρους.

"Σχεδόν", διότι οι επιχειρήσεις αυτές δεν λειτουργούν με όρους ανταγωνισμού, ούτε δημιουργούν όρους ανταγωνισμού όπως ισχυρίζονται. Τα τιμολόγια του ΟΤΕ απλά επιτρέπουν και σε άλλους να "παίξουν" πολύ εύκολα, ενώ θα μπορούσαν να τους κάνουν τη ζωή πολύ δύσκολη, εξακολουθώντας να εφαρμόζουν τους κανόνες της ΕΕ. Το ίδιο θα γίνει και στην ενέργεια και αλλού. Και μάλιστα, τα τιμολόγια αυτά αυξάνονται, σε πείσμα της εξέλιξης της τεχνολογίας.

Ο ισχυρισμός μας για την εξήγηση του φαινομένου εξηγεί και τον χαρακτηρισμό "υπό όρους": οι θεσμικοί επενδυτές, αγοραστές των μετοχών των ΔΕΚΟ που βγήκαν στην αγορά, απαιτούν ελάχιστες αποδόσεις. Διαφορετικά πουλάνε. Από την άλλη, οι εργαζόμενοι απαιτούν να διατηρηθούν τα "προνόμια" που "κατέκτησαν" από τους πολιτικούς με τους οποίους έχουν πολυσύνθετες σχέσεις. Διαφορετικά απεργούν επί μακρόν ή γενικώς δεν συναινούν, γεγονός που επίσης οδηγεί τους "θεσμικούς" στο να πουλήσουν. Εξ ου και η προνομιακή αποχώρηση με πλήρη σύνταξη, η διαμόρφωση των μισθών των στελεχών σε συμφωνία με τον "εντελώς" ιδιωτικό τομέα με πολιτική απόφαση και όχι στα πλαίσια ελεύθερης διαπραγμάτευσης, κ.ά. Αυτά, όμως, δεν πάνε μαζί με την κερδοφορία που απαιτούν οι θεσμικοί. Ετσι, έχουμε αυξήσεις και μόνο αυξήσεις, τις οποίες πληρώνουν αυτοί που κανονικά θα έπρεπε να απολαμβάνουν τα καλά του ανταγωνισμού, δηλαδή οι πολίτες.

Περί αυτών των αφελών ερωτημάτων και των αφελέστερων απαντήσεων οι πολιτικοί διαθέτουν πλείστες όσες γενικολογίες και αλληλοκατηγορίες, ενώ οι δημοσιογράφοι διαμορφώνουν κατάλληλα την "κοινή γνώμη" ώστε να ασχολείται με άλλα, πιθανόν σημαντικότερα. Η αγορά καλείται να επιχειρήσει με τις δικές της δυνάμεις να γίνει ανταγωνιστική, παρά και όχι με την αρωγή της λειτουργίας των ιδιαζόντως απελευθερωμένων αγορών τηλεπικοινωνιών και ενέργειας και όχι μόνο. Κατά τα άλλα, η εκπαίδευση και η ενημέρωση, αμφότερες προϋποθέσεις της δημοκρατίας, συμβάλλουν έκαστη με τον τρόπο της στη διαμόρφωση ελεύθερων και σκεπτομένων συνειδήσεων, που μπορεί να μη γνωρίζουν το διπλωματικό παρασκήνιο και γενικώς τις διαστάσεις του θέματος που αφορά την ψήφο της χώρας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για το Ιράν, γνωρίζουν όμως άριστα το παρασκήνιο και τις δηλώσεις των επωνύμων για τη Γιουροβίζιον...